تاثیر مورچه ‏ی (lasius turcicus (hymenoptera: formicidae بر کارایی کفشدوزک استرالیایی (rodalia cardinalis (coleoptera: coccinellidae در باغ های مرکبات استان مازندران

مورچه‏ ها با حمایت از شپشک‏ ها در مقابل دشمنان طبیعی، می‏ توانند مهار زیستی آن‏ ها را مختل ‏نمایند. این پژوهش در سال 1389 و با هدف بررسی تاثیر مورچه‏ ی santschilasius turcicus بر میزان تغذیه و واکنش تابعی کفشدوزک استرالیایی روی نهال‏ های نارنج در یک باغ مرکبات در شهرستان ساری انجام گرفت. یک عدد لارو سن سوم یا کفشدوزک ماده‏ ی دو تا سه روزه‏ به همراه تراکم مشخصی از مورچه ‏های کارگر (شامل صفر، 2، 4، 6، 8 و 10 عدد) روی یک عدد برگ‏ آلوده به تراکم‏ معینی از پوره‏ های سن سوم شپشک استرالیایی (شامل 5، 10، 15، 20، 25، 30، 35، 40، 45 و 50 عدد) محبوس شدند. پس از گذشت 24 ساعت، مورچه و کفشدوزک روی برگ حذف شدند و پس از شمارش تعداد شپشک‏ های خورده شده روی هر برگ، پارامترهای واکنش تابعی با استفاده از مدل جستجوی تصادفی راجرز تخمین زده شدند. نتایج نشان داد که حضور مورچه روی نهال‏ های آلوده به شپشک استرالیایی به کاهش تغذیه ‏ی لاروهای سن سوم و حشرات ماده‏ ی کفشدوزک استرالیایی از این شپشک منجر شد. با افزایش تراکم مورچه از صفر (شاهد) به ده عدد در هر برگ، میانگین تغذیه‏ی لاروهای سن سوم و حشرات ماده‏ی کفشدوزک به ترتیب از 89/3 به 55/1و از 22/3 به 78/1 عدد شپشک در روز کاهش یافت. شکل منحنی واکنش تابعی تحت تاثیر حضور مورچه‏ قرار نگرفت و در تمام تیمارها از نوع دوم بود. اما مقادیر پارامترهای واکنش تابعی تحت تاثیر حضور مورچه‏ قرار گرفتند به طوری که با افزایش تراکم مورچه از صفر به ده عدد در هر برگ، نرخ حمله‏ در لاروهای سن سوم از 143/0 به 009/0 و در کفشدوزک‏های ماده از 0905/0 به 0002/0 کاهش یافت. همچنین با افزایش تراکم مورچه، زمان دستیابی در لاروهای سن سوم از 84/6 به 79/10 ساعت و در کفشدوزک‏ های ماده‏ از 36/7 به 04/10 ساعت افزایش یافت. با توجه به اثرات منفی این مورچه‏ بر میزان تغذیه و واکنش تابعی کفشدوزک استرالیایی، حضور آن روی درختان مرکبات در برنامه‏ های مهار زیستی و مدیریت تلفیقی شپشک استرالیایی در باغ­ های مرکبات شمال ایران باید مورد توجه قرار گیرد.